(tekst afkomstig uit artikel van Dolph Kessler in de Leeuwarder Courant van 24 oktober 2015)

Sinds 2008 werk ik aan een lange termijn project om de nog in bedrijf zijnde postboten in de wereld te fotograferen. In 2008 begon ik met de Hurtigrute langs de Noorse westkust. Daarna stond de “Inside passage” op het programma, de postboot die van Vancouver langs de westkust van Canada zijn weg omhoog zoekt naar Alaska. Samen met reisauteur Gerrit Jan Zwier, met wie een trektocht over de aardbol altijd een intens genoegen is, zwierf ik op een postboot langs de Aleoeten en over de Saint Lawrence in Quebec. En nu, voorjaar 2015, ga ik met de postboot langs de westkust van Groenland.

Het kenmerk van een postboot is dat die, in tegenstelling tot cruiseschepen, een functioneel doel heeft: het vervoer van goederen en passagiers naar havens die in het algemeen over land niet of moeilijk bereikbaar zijn. Dat geldt al helemaal voor Groenland waar geen autowegen tussen de spaarzame nederzettingen zijn. Vliegen kan natuurlijk wel, maar dat is duur. Dus de postboot is voor de 55.000 Groenlanders een vaak en veel gebruikte vorm van openbaar vervoer.

De postboot legt een traject van bijna 1600 kilometer af tussen Qaqortoq in het zuiden via Nuuk, de hoofdstad van Groenland, naar Ilulissat, dat halverwege de westkust van Groenland ligt. Onderweg worden negen andere havens aangedaan. De totale reis heen en terug duurt een week. Er is slechts één boot in bedrijf – de Sarfaq Ittuk – die met uitzondering van januari, februari en maart het hele jaar door vaart en uitsluitend passagiers vervoert.

Ik besluit deze reis vroeg in het seizoen te maken; er ligt dan nog sneeuw en dat heeft zo zijn eigen charme. Dat het in 2015 de strengste winter in dertig jaar zou worden, wist ik natuurlijk niet. Op 20 mei had ik nog steeds de staart van de winter te pakken in plaats van het begin van de lente. De temperaturen kwamen nog niet boven nul uit. Mijn vlucht naar Zuid-Groenland werd een dag uitgesteld vanwege hevige sneeuwbuien. Gelukkig werd het daarna helder en ging de wind liggen. Maar het landschap had nog een winters karakter, overal lag sneeuw, bloemen waren er niet te zien.

In Qaqortoq, waar ik aan boord ga, spreek ik met de eigenaar van het Thaise restaurant. Hij maakt zich zorgen over zijn dorp van veertienhonderd inwoners dat in inwonertal terugloopt, waardoor zijn omzet daalt. Ook van de cruiseschepen moet hij het niet hebben; ze blijven gemiddeld slechts een of twee uur liggen, waarbij honderden, soms zelfs duizenden toeristen het stadje overspoelen. Het all inclusive karakter van deze cruises betekent echter geen handel voor hem. Dat is anders met de lokale bevolking die aan het eind van de maand haar loon krijgt, en waarvan een aantal dat vervolgens wegdrinkt in een roes die een paar dagen duurt. Met deze dronken Inuit had de Thai weinig op: ze vernielden zijn spullen, schrokken andere bezoekers af en waren, eenmaal in slaap gevallen, met geen mogelijkheid meer de zaak uit te krijgen. Ook nu, net als op de reizen langs de Aleoeten en de Saint Lawrence, hoorde ik weer hetzelfde trieste verhaal over de native people, de oorspronkelijke bevolking. Sommige Groenlanders kunnen, na de teloorgang van de oude levensstijl en tradities, hun leven niet meer een echt positieve draai geven.

Ik kon vroeg in de avond inchecken. Er gingen nog vijf andere toeristen aan boord, voor de rest waren het Groenlanders, zeker honderd of meer. Alleen in het hoogseizoen (juli en augustus) overheerst het toerisme. Per jaar gaan er slechts tweeduizend toeristen mee. Vergelijk dat eens met de Hurtigrute; op dat traject zijn in de zomer op één dag waarschijnlijk wel tweeduizend vakantiegangers op weg naar hun bestemming.

Sarfaq Ittuk is een vriendelijke boot; hutten en maaltijden zijn uitstekend verzorgd. In de haven ligt nog veel ijs, buiten op zee drijven ook grote ijsbergen, afkomstig van Oost-Groenland. De volgende twee dagen varen we rustig omhoog, meestal kunnen we aanleggen, soms moeten passagiers worden opgehaald met een klein bootje. Het binnenlopen van de postboot is overal een echte gebeurtenis, het halve dorp loopt uit. Kinderen komen terug van weggeweest (school) of vertrekken juist voor een studie in Denemarken. Verdrietige en blije gezichten. Omhelzingen.

In de hoofdstad Nuuk (18.000 inwoners) blijven we langer liggen. Ineens zijn we weer in een min of meer Westerse wereld, met winkels en mode. Er zijn zelfs drie stoplichten te zien. Nog net geen McDonald’s.

Sisimiut is de laatste echt ijsvrije haven aan de westkust van Groenland die het hele jaar door bereikbaar is. Het stuk naar Aasiaat en Ilulissat wordt pas vanaf eind april bevaren. Ik heb geluk. Door de strenge winter heeft de boot de afgelopen weken dit laatste stuk moeten schrappen. Nu, op 23 mei, is het pas de tweede keer dat de reis helemaal kan worden volbracht. Gelukkig maar, anders had ik voor veel geld moeten vliegen. In de Labradorzee is het ijs van de afgelopen winter tegen de kust gedreven. De Sarfaq Ittuk kan erdoorheen maar moet zeer voorzichtig varen. Het knalt en het schudt dat het een lust is. Ik ben om drie uur ’s nachts al op. Passagiers mogen op de brug komen. Terwijl de stuurlui grapjes maken en de radio een vrolijk deuntje speelt, baant de boot zich met veel geweld een weg door het ijs. Het is hier boven de poolcirkel nog volop licht. Nadat de bewolking is opgetrokken en de zon doorkomt, wordt het helemaal prachtig.

Twee uur te laat komen wij in Aasiaat aan. Ik ontmoet er Anita en Bend, een Deens echtpaar op leeftijd. In de jaren vijftig heeft Anita een deel van haar jeugd in Aasiaat doorgebracht. Haar vader was er de eerste tandarts. Ook nu legt de postboot slechts kort aan, net lang genoeg om op deze pinksterdag even een blik te werpen in de lutherse kerk die volstroomt met gelovigen. De Denen zijn er goed in geslaagd de oude Inuit-religie te verdrijven. Wel jammer, want deze natuurgodsdienst kende indrukwekkende goden en rituelen, en mooie symbolen.

De laatste vier uur op de postboot zijn voor het traject naar Ilulissat en dit is verreweg het spectaculairste deel van de tocht. Voorzichtig moet de postboot zijn weg zoeken door een veld van ijsbergen van soms wel 80 meter hoog, en die afkomstig zijn van de Kangiagletsjer. Niet voor niets staat dit gebied op de werelderfgoedlijst van de Unesco. Inmiddels heeft de gletsjer zelf zich 40 kilometer landinwaarts
teruggetrokken. De gehele fjord ligt echter vol met afgebroken stukken die als kleine maar ook als supergrote ijsbergen met een snelheid van 30 meter per dag de zee in drijven. De fjord zelf is 700 meter diep, de zee slechts 300 meter, met als gevolg dat de hele grote jongens weken- en soms maandenlang voor de monding van de fjord blijven liggen en pas hun weg kunnen vervolgen als ze voldoende gesmolten zijn om weer verder te drijven. Wie weet is de Titanic honderd jaar geleden wel door een ijsberg van deze gletsjer ten onder gegaan.

Hidde Dirks Kat kwam uiteindelijk, nadat hij gered was door de “wilden” (Inuit) aan in Julianahaven. Daar vond hij in de winter van 1777 – 1778 onderdak bij de Hernhutters, tegenwoordig ook wel de evangelische broedergemeente genoemd.

Vanaf het einde van de zestiende eeuw stonden deze broederschappen onder groeiende invloed van het calvinisme. Omdat hun geloofsbelijdenis niet werd “gedekt” door de Lutherse, Katholieke of een andere door de overheid aanvaarde belijdenis, waren de leden van de broedergemeenten steeds weer mikpunt van uitsluiting en soms ook vervolging.

De drijvende kracht achter de evangelische broedergemeente was Nikolaus Ludwig Graf von Zinzendorf (1700-1760). Hij stelde zijn beweging “unter des Herrn Hut” (onder de hoede van de Heer) vandaar ook de naam van deze beweging. Von Zinzendorf was wars van allerlei onenigheid over dogmatische geloofspunten en wilde terug naar een levend en oprecht geloof in de Heer Jezus Christus. In hun spiritualiteit en liturgie is de rol van muziek bijzonder groot.

Tegenwoordig heeft Jualianahaven de naam Qaqortoq (Deens: Julianehåb). Het is de zuidelijkste grote plaats op Groenland en tevens de vierde stad van het land. De voormalige gemeente telde 3490 inwoners in 2007, waarvan er 3238 in de stad Qaqortoq woonden. In 2014 had de stad 3248 inwoners.[1]

De stad is gesticht door de Noor Anders Olsen in 1775. Nabij Qaqortoq ligt de Hvalsey ruïne, de enige behoorlijk intact gebleven Vikingkerk op Groenland. De plaats is te bereiken per helikopter en per veerboot. Toeristen komen er graag, vanwege het mooie landschap. In de stad aanwezige voorzieningen zijn onder andere: een disco, drie supermarkten, een bankgebouw met pinautomaat, een ziekenhuis, diverse hotels, een gevangenis en een middelbare school.

Ik bezocht de stad in het voorjaar van 2015. Hieronder een korte impressie van stad en landschap.

Dolph Kessler

Groenland is een prachtig landschap; logisch dat vele fotografen zich tot dit eiland aangetrokken voelen. En .. er wonen ook nog mensen, niet veel, slechts 60.000. Met een lange geschiedenis van overleven in kou en in een onherbergzaam klimaat. Beide aspecten, landschap en de mensen – de oorspronkelijke bewoners (inuit) en Denen – leveren veel fotografische mogelijkheden. De meeste fotografen komen slechts “voor eventjes” en zijn gericht op het landschap en de natuur. Sommigen fotografen blijven langer en hebben een meer diepgaande betrokkenheid op het land. Uit die categorie heb ik een beperkt aantal fotografen geselecteerd die ik de moeite waard vind. Deze selectie is niet gebaseerd op een complete research. Ik hou mij aanbevolen voor tips. “Mijn” teksten zijn bijna uitsluitend citaten van websites die ik op het internet vond alsmede een aantal links.
(Dolph Kessler)

De Australische fotograaf Murray Fredericks bezocht Groenland meerdere keren. Zijn focus ligt vooral op het landschap. Zijn allereerste bezoek liep bijna verkeerd af. Een artikel door Saffron Howden uit Sydney (Australia) geeft een goede indruk. Onder de foto’s de Engelse tekst.

At some point during the blizzard, gun in one hand and shovel in the other, Murray Fredericks realised art was not worth the risk. “I was woefully under-prepared,” the Sydney photographer says of his first trip to Greenland. “I ended up spending two weeks just staying alive.” In 2010, Fredericks – already well-known for his large body of work, – Salt, capturing the vast and brittle Lake Eyre in South Australia-, began tackling the landscape antithesis of Australia’s arid heart, the Greenland ice sheet.

Over a four-year period, he visited Greenland six times. On his first trip, the 44-year-old ventured out onto the ice cap alone, with a guide available only over the phone.  He ran straight into a massive, four-day storm that nearly cost him his life. He was informed via his guide that two nearby adventurers were being tracked by polar bears and he was told to stay in his tent with his gun at the ready. But the father of four was forced to venture outside with a shovel into a wind chill of -50C when his tent began to collapse under the weight of the snow being dumped by the storm. Adventurers, Fredericks concludes, have a very different ethos from artists. “It’s art; there’s no justification for taking risks,” he says. But from this and subsequent, more fruitful, trips to Greenland’s harsh and lonely expanses,

Serendipitously, Fredericks met a man crossing the ice sheet who introduced him to a long-abandoned radar station that would come to be the lynchpin of his Greenland work and the focus of the documentary he made there. The station was one of dozens built in the late 1950s between Iceland and Alaska to give the Americans advance warning of a Soviet attack. Together, they were known as the Distant Early Warning Line. Fredericks says the stations were shut down in Greenland with just two hours’ notice in the late 1980s, not because the Berlin Wall was crumbling, but because of a lack of insurance. When he made his way inside the radar station a quarter of a century later, the sheets were still on the beds and a 1980s breakfast had been frozen in time. Since then, numerous adventurers have passed through the remote building. One of the still images in Fredericks’ new exhibition depicts the station’s pool table, where travellers etched their names into the felt.

Website: http://www.murrayfredericks.com.au/

Groenland is een prachtig landschap; logisch dat vele fotografen zich tot dit eiland aangetrokken voelen. En .. er wonen ook nog mensen, niet veel, slechts 60.000. Met een lange geschiedenis van overleven in kou en in een onherbergzaam klimaat. Beide aspecten, landschap en de mensen – de oorspronkelijke bewoners (inuit) en Denen – leveren veel fotografische mogelijkheden. De meeste fotografen komen slechts “voor eventjes” en zijn gericht op het landschap en de natuur. Sommigen fotografen blijven langer en hebben een meer diepgaande betrokkenheid op het land.  Uit die categorie heb ik een beperkt aantal fotografen geselecteerd die ik de moeite waard vind. Deze selectie is niet gebaseerd op een complete research. Ik hou mij aanbevolen voor tips.  “Mijn” teksten zijn bijna uitsluitend citaten van websites die ik op het internet vond alsmede een aantal links.
(Dolph Kessler)

Sabine: foto’s van Jacob Aue Sobol

Jacob Aue Sobol is een jonge Deense fotograaf. Hij heeft een prachtig fotoboek gemaakt van zijn vriendin Sabine, een Inuit vrouw. Zie voor foto’s
http://www.magnumphotos.com/C.aspx?VP3=SearchResult&ALID=29YL530H4IMA.

Engelse tekst van deze site

In 1999 Jacob Aue Sobol’s went to live in the settlement of Tiniteqilaaq, Greenland, where he lived the life of a fisherman and hunter with his Greenlandic girlfriend Sabine and her family. Taken over three years the book records, in photographs and narratives, his encounter with Sabine and life on the east coast of Greenland.
Publisher: Politikens Forlag A/S, 2004

Een stukje uit het voorwoord van het boek van Finn Thrane

‘Travelling in Greenland can be a humbling experience. That, at least, is the impression one gets reading Knud Rasmussen’s introduction to the account of the first Thule expedition in 1912: Many of the joys and experiences the travelling man finds worthy of writing down may be found naive and insignificant by the more blasé city dweller, but I have not sought to disguise this by feigning a sense of superiority I do not possess. It is my belief that total abandonment is the result of openness to the moment. As the words imply, this vast country, with its coldness, wide open spaces and hardy population needs no dramatic staging in order to communicate with its audience. Greenland is best spoken about in a low voice. It is large enough in itself. This attitude is echoed in the work of the 23 year-old Dane, Jacob Aue Sobol, travelling to East Greenland at the beginning of the new millennium. Neither his images nor his words shout. Even though his camera captures violent images there is no showing off. The intensity of the images emerges from the unspoken, the ambivalent, the understated. Sobol originally set out to take photographs in Tiniteqilaaq. Even the name of the place implies the ends of the earth: The strait that runs dry at low tide. After five weeks he had had enough. He took his black and white photographs and headed home – albeit with the sense that his village portrait was distorted. Four months later he returned to face the small society that had far more layers and levels of meaning than he had seen at first. And that is when Greenland captures him. The mountain landscape lies transparent and luminous, and the frozen waters lure him. He makes friends among the hunters, who take it upon themselves to train him. When this new existence suddenly starts to function – despite the arctic cold he can provide himself with food – the pampered motherland to the south shrinks into the pallid past and he resolves to test his strength against East Greenland’s basic, existential challenges. But behind this decision lies his true motivation: Falling in love with Sabine.’- from the forward by Finn Thrane

Voor meer algemene informatie over Jacob Aue Sobol zie: http://auesobol.dk/

Het gehele voorwoord bij het boek Sabine van Finn Thrane

(Arctic Incursion – About Greenland in the viewfinder and the ability of documentary photography to renew itself, especially in light of Jacob Aue Sobol’s Sabine – Brought to you by ASX and Jacob Aue Sobol) By Finn Thrane

Traveling in Greenland can be a humbling experience. At least, that is the impression from reading the introduction to Knud Rasmussen’s story about the first Thule expedition in 1912. “A lot of the traveling man’s joys and experiences, which he finds worth writing down, may appear naive and insignificant to the more sophisticated townsman; but it has not been my intention to cover over this by simulating a superiority I did not possess; I am of the opinion that unconditional abandonment is the result of readiness in the face of the moment.”

These words include the claim that the immense country, with its coldness, wide-open spaces and tough population, does not need an exaggerated dramatic staging in order to reach its audience. Greenland is best communicated in a low voice – it is large enough in itself. It has not always been like this, far from it. In the 250 years Greenland was a Danish colony, the remote and icecap-covered island was enveloped in a mystery fed by what people didn’t know. The first accounts originated from adventurers and scientists who had defied climate and primitive expedition life and now wanted to harvest recognition for their efforts and the accolades that followed. The scientific records often were designed to mark the differences between the backward culture they had visited, under such stressful conditions, and their own as representative of the colonial power. Their elevation to hero status and the expanded proportion of myths were confirmed when they corroborated their findings with the basic material of verification— photographs. These photographs showed not only the participants of the expeditions and their ice-covered ship, but also portraits of the ‘strange people’ (the natives), sitting in their dirt- or icecaves in the middle of the wilderness; the women often scantily clad with bare breasts.

Already from the 1850s photographers traveled the west coast, while Thule and the east coast didn’t receive camera-equipped archeologists, geologists and ethnographers until half a century later. Also here film and glass plates were used to reaffirm the [cultural] distance: “The photographs’ clinical mode of depiction testify to the preoccupation of that time with a so-called material culture and physical anthropology. Consequently, several of the people are presented in profile and frontally, while others are placed in front of skin tents or by sleds, thereby reducing them to museum displays…”.

The young Danish photographer Jacob Aue Sobol brought neither social prejudices nor social criticism with him when he first traveled to eastern Greenland. He was only on a job, making a documentary series from Tinitequilaaq, a godforsaken place whose name, through translation, implies the end of the world: The sound that runs dry at low tide. After five weeks Sobol had had enough. He got his black and white shots and went back to Denmark—but could soon see that his portrait of the settlement might be distorted. Four months later he returned to Greenland and resumed photographing. On this second trip he sees that the little community incorporated many more layers and meanings than he could see the first time. This time, Greenland captures him. The hilly landscape lay transparent and glowing and the frozen seawater lures. He makes friends among the hunters, who take it upon themselves to train him. He becomes a hunter and a fisherman and can, despite the arctic cold, provide his own food. As this new life suddenly pans out for him the pampered motherland to the south shrinks into a pale past, and he decides to test himself in meeting the basic existential challenges of eastern Greenland. But behind this decision lay the real motivation: falling in love with the Greenlandic girl, Sabine. This circumstance not only changes his arctic project, but also fundamentally affects the language he uses to tell his story. The violent inner revolution melts together with dramatic nature and sends out its boiling hot prominences to meet the absorbing darkness and the icy piteraqs —projections we have seen before when “unhappy love rains from above”.

But until now Greenland and the Greenlanders haven’t been captured so raw and become visible in the language of photography. But there have been attempts, and there exists a forceful parallel, where the incentive isn’t erotic infatuation but political indignation. The aforementioned Knud Rasmussen had a Greenlandic background, and his Danish follower Peter Freuchen was married to a Greenlandic woman. These men had an unconditional love for the Eskimos. They lived with them and enjoyed their hospitality, at the same time studying them, writing down their stories and sporadically documenting them with the camera— respectfully and emphatically, but often at a distance. It is only at the end of the 1930s and through the 1940s that a Danish photographer, Jette Bang, seriously approaches the essence of Greenland: that seal flaying, drum dance, kayaking, and dogsledding were done by people with a magnificent and intact emotional life. For the first time, this knowledge is communicated in sharply detailed prints and surprising close-ups.

In the 1960s and ’70s it was the films—the Danish documentary and especially the multitalented Jørgen Roos—that helped the Danes understand Greenland’s development. But not until the mid 1990s did a photographic initiative, Per Folkver’s and Frank Hvilsom’s Of the Inner Strength (1994), dare show, from the Greenlandic perspective and way of thinking, the basically gloomy testimony, namely the story about one of the highest rates of suicide in the world. Here, we meet “a universally valid story about longing and disappointment, loneliness and alienation, devil-may-care despair and euphoric joy etched into the consciousness as an expression of the lurking desperation to which the teenage suicides testify”.

Sympathy and understanding is undeniably on the side of the Greenlanders. Similarly, Finn Larsen created a documentary series in color of homeland narratives describing the modern Greenland and its changing culture, suspended between communities of hunters and the modern dependence on consumption. The most important renewal of the portrait of the great arctic island comes from Greenland itself, by the academy trained Pia Arke, who had her breakthrough with a number of culture-critical photographic projects in the 1990s. Arke was born and raised in eastern Greenland the daughter of a Greenlandic mother and Danish father. She made literal her homesickness for the great island by building a pinhole camera so big that she could live in it, and had it placed on the hillside so it could capture forever, with its long exposures, the view of the inlet and the drift ice. The view reminded her of her childhood home in the settlement, which now—in the name of development —had been demolished and erased. In several later series with found images, Pia Arke sharpened her sword against cultural imperialism, when she put together a mosaic of older anthropological Eskimo pin ups with bearskin clad heroes, flaunting ethnic and sexual condescendence and stirring debate.

Work on Greenlandic identity must, for god reasons, first and foremost be a Greenlandic responsibility. But the desire for clarification eventually envelops a visitor like Jacob Aue Sobol. Initially, his contact with the small population of the settlement is through hunting and fishing, and later through love for Sabine. Only afterwards the camera begins working, but so radically that the documentary photograph gains new stature. The series in its rawness is likened to the work of such international names as the Swedish Anders Petersen and the British Richard Billingham. The book’s cover plays out the love theme: With a little finger-formed heart window the main character sends her signal to the photographer. With arms raised in the same position he fires back his rectangular response—the picture, which frames and retains it all. The game is set in motion. The text parts communicate glimpses of the selfimposed education—as budding breadwinner at the seal net, as a fisher at the ice hole or as the ‘husband’ in the bathtub—or dives deeper into the process of recognition in notes about the clash of cultures, chapters about the piteraq or stories about boundary crashing experiences at death’s door.

The visual part is less fragmentary. It is structurally chained together through a sequence of ‘outside pictures’, engulfing a series of ‘inside pictures’, which often have Sabine as subject and focus. Condensed glimpses—like the flayed seal on the bathroom floor—combine nature and the fight for survival with a steaming eroticism. The lashing ice storms, alternating with the arctic darkness around the house, imply an unpredictability reflected in the many expressions of Sabine: passionate, roguish, childlike, selfless, demonic, tender, willful, jealous, cool, grief-stricken.

Like the unpredictable changes in temperature, outside as well as inside, the camera strikes suddenly at moments when the outcome cannot be anticipated. We stand, sit or lie with the photographer pondering a chaos or a mysterious sequence of lines. Central to the series two pictures stand out: the first, an interior semi-close up with eye contact to a group of glad, lightly dressed Greenlanders, presenting classic pre-colonial openness—were it not for the little glowing girl in the middle, closing off with arms crossed, a confrontational look in her smileless face. The other an exterior in bird’s-eye perspective, with a large part of the settlement’s population viewed as a community, gathered for a funeral. Both send a message about the necessary solidarity, demanded of and depended on by life in the settlement.

This also leaves a crack open for an opposing view, namely of the one registering, the man with the camera eye, the outsider, the Dane. What eventually becomes clear is that good will isn’t enough. Yes, not even love can suffice as bridgebuilder, when the gulf is as deep as it gets between two cultures, which are collapsing themselves, in crisis.
Sabine’s small passionate love window from the cover of the book gets caught and is reflected in Jacob’s photographic rectangle. Here the self-destructive and tragic anchor point of the story is formed: that the ups and downs of love are co-writing the story and – probably – end simultaneously at the last page. Is it the artist, the sensitive one, who gives life form and purpose in his work, or is it the woman, life and destiny, who carves the man and makes him an artist? Or is it just the inevitable: The sound that runs dry at low tide.

Finn Thrane
Sabine.
Photographs by Jacob Aue Sobol.
Politiken, 2004.   Cat# ZD710    ISBN-10: 8756771576